Türk İktisat Tarihi yazınında çok önemli yeri olan “Zafer Toprak“ın “Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918” isimli eseri yaklaşık 40 yıl sonra İş Bankası Kültür Yayınları’ndan yeni bir baskı yaptı. Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918’in özetine geçmeden önce Zafer Toprak kimdir kısaca tanıyalım. 1946 İstanbul doğumlu olan Profesör Doktor Zafer Toprak Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi‘ne ilişkin sosyo-ekonomik çalışmaları ile tanınıyor. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Uzun yıllar Boğaziçi Üniversitesi‘nde görev yapmış. Bu üniversiteye bağlı Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü’nün kurucu başkanı, Tarih Vakfı’nın kurucuları arasında. Profesör Doktor Zafer Toprak 2012 yılında Cumhuriyet ve Antropoloji adlı eseriyle sosyal bilimler dalında Sedat Simavi ödülünü kazanmış.
Türkiye’de Milli İktisat 1908-1918 ‘in Özeti:
Türkiye’de Milli iktisat 1908-1918, adından da anlaşılacağı üzere ve İkinci Meşrutiyet sonrasının ve İttihat Terakki döneminin iktisat politikaları bağlamında Türkiye’nin bağımsızlığına yönelimini inceliyor. Zafer Toprak’a göre bu dönemde öne çıkan iktisat politikaları 19. yüzyılın ülkeyi bağımlı kılan liberal dünyasına bir başkaldırı ve ulusal kimlik arayışı süreciydi. Nitekim bu yıllar cihan harbi sonrası kurulan yeni dünyada cumhuriyet için laboratuvar işlevi gördü. Genç Cumhuriyet iktisadi bağımsızlığa giden yolda söz konusu süreçten önemli dersler çıkardı. Aynı zamanda Profesör Toprak’ın doktora tezi olan bu çalışma 20. yüzyıl başında uygulanmaya çalışılan milli iktisat politikalarının detaylı bir değerlendirmesi. Son olarak Profesör Toprak’ın kitabın yeni baskısına 40 yıl sonra Milli İktisata Yeni Bir Bakış başlıklı bir önsöz yazdığını da belirtelim.
Tanıtım Yazısı:
Kitabın tanıtım yazısında şu ifadelere yer verilmiş. “İkinci Meşrutiyet yıllarının “milli iktisat” politikası Türkiye’nin bağımsızlığa yöneliminde önemli bir başlangıç oldu. Süreç bir yönüyle siyasi bağımsızlığa giden yolda atılan önemli bir adım iken, diğer yönden iki dünya savaşı arasında gündeme gelen “küresizleşme” evresine Türkiye’nin katılımıydı. 19. yüzyılın ülkeyi bağımlı kılan liberal dünyasına bir başkaldırı, ulusal kimlik arayış süreciydi.
1908 Jön Türk devrimi Osmanlı’yı kaotik bir evreye soktu. Aynı zamanda Cihan Harbi sonrası kurulan yeni dünyada Cumhuriyet için laboratuvar işlevi gördü. 1908-1938 dönemi Türkiye’nin “ictimaî inkılâb” diye nitelediği köklü bir dönüşüm evresi, çağdaş Türkiye’nin inşa aşaması oldu. İşte bu süreçte “milli iktisat”la yola çıkılmış, 20’li yıllarda “devlet iktisadiyatı”, 30’lu yıllarda ise “devletçilik” ile ülkenin iktisadi bağımsızlığı gerçekleştirilmişti.
Değerli tarihçimiz Prof. Dr. Zafer Toprak’ın son yıllarda peşpeşe yayımladığı ve kısa bir süre içinde Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’ndan yeniden çıkacak olan Türkiye’de Popülizm 1908-1923, Türkiye’de İşçi Sınıfı 1908-1946, Türkiye’de Yeni Hayat 1908-1928, Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm 1908-1935, Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve Antropoloji ülkenin bu otuz yıllık evrede geçirdiği köklü dönüşümlerin değişik boyutlarına değiniyor. Bundan kırk yıl önce yazılmış olmasına karşın güncelliğini koruyan ve sürekli güncelleştirilen Türkiye’de Milli İktisat 1908 1918, Cumhuriyet ile birlikte yaşanan devrimin temellerine uzanan bir klasik.
İyi okumalar diliyoruz.