“Eyüp Öz“ün “Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Muhalif Ege” isimli araştırması İletişim Yayınları’ndan çıktı. Kitaba Hamit Bozarslan bir sunuş, Ahmet İnsel ise önsöz yazmış. Eyüp Öz kimdir diye merak edenlere yazarımızı kısaca tanıtalım. Eyüp Öz 1971 Bayburt doğumlu. 1998 yılında Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden mezun olmuş ve Fransa’da Reims Üniversitesi’nde iki yıllık dil eğitiminin ardından 2006 yılında Fransa’da Sosyal Bilimler Yüksek Araştırmalar Okulu’nun Tarih ve Medeniyetler Bölümü’nde “Menemen Olayı ve Türkiye’de Mehdicilik” adlı çalışmasıyla yüksek lisansını tamamlamış. 2014 yılında ise yine aynı okulda “Ege Bölgesi ve Serbest Cumhuriyet Fırkası, Büyük Bir Muhalif Seferberliğin Siyasal Tarihi” isimli çalışmasıyla doktorasını tamamlamış. Burada bahsettiğimiz Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Muhalif Ege, Eyüp Öz’ün doktora tezi. Yazarımız halen Haliç Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde görev yapmaktadır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın tek parti yönetimi yıllarında yaşanan bir tür çok partili rejime geçiş girişimiydi. 1929 ekonomik bunalımı ile birlikte had safhaya varan ekonomik sıkıntılar halk içinde giderek artan bir hoşnutsuzluğa yol açmıştı. CHF (CHP değil dikkat edersiniz CHF, çünkü o dönemde ismi Cumhuriyet Halk Fırkası) üzerinden Cumhuriyet yönetimine karşı yükselen muhalefeti dikkatle izleyenlerden biri de Mustafa Kemal idi. Muhalefeti kontrol altında tutmanın bir aracı olarak CHF karşısında yeni bir partinin kurulmasının yerinde olacağını düşünen Mustafa Kemal 1930 yılının Temmuz ayında en yakın arkadaşlarını bu işle görevlendirdi. Böylece yeni partinin genel başkanlığını Ali Fethi Okyar, genel sekreterliğini de Nuri Conker üstlendi. Lakin işler beklendiği gibi gitmedi. Mevcut yönetime karşı biriken tepki Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın amacını aşan boyutlara ulaştı, dahası yeni partinin Cumhuriyet yönetimine karşı çıkan toplum kesimlerinin örgütlenme aracı haline dönüştüğüne dair kaygılar hızla güç kazandı. Kuruluşunun üzerinden dört ay geçmişti ki parti yönetimi kendi kendini fesh etti ve bu macera da böylece sona erdi.
Eyüp Öz’ün kitabı Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Ege’deki faaliyetleri üzerinden ele alıyor. Öz partinin Ege Bölgesi’nde teşkilatlanmasını yerel kaynakları kullanarak etraflı biçimde incelerken 1920 sonlarında tek parti iktidarının ülkenin en batılı bölgesinde nasıl ve neden tıkandığını gösteriyor? Serbest Cumhuriyet Fırkası ve Muhalif Ege’de ayrıca Türkiye’nin o dönemi itibarıyla en gelişmiş bölgesinde bile inkılaplara gösterilen tepkiye 1929 iktisadi bunalımının etkisi ilave olurken dipten gelen bir toplumsal muhalefet potansiyelinin güçlenişi ele alınıyor.
İyi okumalar diliyoruz.