Tarihçi “Erhan Aydın“ın “Türklerin Bilge Atası Tonyukuk” isimli çalışması Kronik Kitap’tan çıktı. Türklerin Bilge Atası Tonyukuk ‘un özetine geçmeden önce Erhan Aydın kimdir eserleri nelerdir kısaca tanıtalım. Prof.Dr. Erhan Aydın 1973 yılında Malatya’da doğmuş. Orta öğreniminin ardından Erciyes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olmuş. 1995 yılından itibaren aynı bölümde araştırma görevlisi olarak görev yapmaya başlamış. 1997 yılında yüksek lisansını ve 2002 yılında doktorasını tamamlamış. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) ile Moğolistan Aydınlanma Bakanlığı tarafından birlikte Moğolistan’da yapılan Bilge Kağan Külliyesi kazı çalışmalarına epigraf olarak katılmış. 2010 yılında doçent, 2015 yılında profesör olmuş. Bir tanesi Çin’de yayımlanan 19 kitabı bulunan Erhan Aydın’ın 100’den fazla makale ve bildirisi vardır.
Türklerin Bilge Atası Tonyukuk’un özeti:
Erhan Aydın Türklerin Bilge Atası Tonyukuk ‘ta, Göktürk Devleti’nin dört Han’ı İlteriş Kutluğ Han, Kapağan Han, Böğü Han ve Bilge Kağan’a baş vezirlik yapmış, bir çok savaşa katılmış bilge insan Tonyukuk’u ve Tonyukuk yazıtlarını ele almış. Tonyukuk kitabesinin diktirilmesinden Türklerin verdiği istiklal savaşına, Göktürk Devleti’nin kuruluşundan Tonyukuk’un 726 yılındaki ölümüne kadar pek çok olayı ele alan kitap Türk tarihine ilgi duyaların severek okuyacağı kaynak bir eser.
Tanıtım yazısı:
Kitabın tanıtım bülteninde şu ifadelere yer verilmiş. “Gerçeğe en yakın bilgilerle Tonyukuk kimdi? Unvanları ve görevleri nelerdi? Yazıtında neler anlatmaktaydı? Tarih boyunca Tonyukuk ve yazıtı ile ilgili hangi çalışmalar yapıldı? Türk adının ilk kez geçtiği Türk runik harfli metinler içerisinde, üzerinde en çok konuşulmuş olanı kuşkusuz Tonyukuk yazıtıdır. Bizzat Tonyukuk’un zihninden ve dilinden çıkan bu yazıt, hem tarihî olaylara teferruatıyla yer vermesi hem de Türk diline ve kültürüne yaptığı katkılar neticesinde oldukça önemli bir konumdadır. Tonyukuk yazıtı ilk bulunduğu günden bugüne kadar genellikle dil araştırmacıları tarafından incelendi. Özellikle tarih araştırmacıları, Çin kaynaklarında verilen bilgilerden hareket ederek Tonyukuk’un kim olduğu konusunda yoğunlaştılar.
İşte ilk kez bu kitapla, hem Çin kaynaklarındaki olaylar hem de yazıttaki olaylar karşılaştırılmış oluyor. Yazıttaki her cümle ve sözcükte yer alan şifreler çözülerek hem Tonyukuk’un kimliği hem de yazıtının değeri ortaya konuyor. Çin kaynaklarıyla eski Türk yazıtlarında açıkça ifade edilmemiş olsa da yazıtta yer alan iğneleyici ve buruk ifadelerle Tonyukuk’un Bilge Kağan’la yaşadığı sorunlar gözler önüne seriliyor. Tonyukuk tarihten günümüze, büyük işler başaran Türk büyükleri arasında şüphesiz ki en üst sıralardadır. Diğer yandan tarihî Türkçenin söz varlığına yaptığı katkılarıyla, Türk kültürüyle ilgili sağladığı verilerle ve belki de en önemlisi Köktürk tarihi için paha biçilemez bilgiler vermesiyle, Tonyukuk yazıtı ölümsüz konumdadır. “Taşa Kazınan Tarih”, “Sibirya’da Türk İzleri” kitaplarıyla Orta Asya Türk tarihini ana kaynaklarıyla günümüze taşıyan Erhan Aydın bu kez Tonyukuk’u ve yazıtını yeniden gündeme taşıyor.”
İyi okumalar diliyoruz.