Dünya edebiyatında özel yeri olan uzun hikayelerden birisi daha Can Yayınları tarafından yayınladı. Bahsettiğimiz hikaye “Herman Melville“ın “Katip Bartleby“. Vakıfbank Kültür Yayınları tarafından basılan Herman Melville’nin “Veranda Öyküleri” isimli kitabını daha önce burada tanıtmıştık. Katip Bartleby de dünya klasiklerinde yerini almış bir eser. Yazarımızı kısaca tanıyacak olursak;
Herman Melville 1819 yılında New York’te doğmuş ve aynı şehirde 1891 yılında 72 yaşındayken ölmüş. Herman Melville yoksul bir ailenin çocuğu ve hem okuyup hem de çalışmak zorunda kalıyor. Tarım işçiliği, banka memurluğu, öğretmenlik gibi işlerde çalışırken bir yandan da New York’ta mühendislik eğitimi görüyor ama okula devam etmeyip New York’tan Liverpool’a giden bir ticaret gemisinde işe giriyor. New York’a geri döndüğünde bir süre daha öğretmenlik yapsa da duramıyor, bu defa bir balina avı gemisinde iş buluyor Herman Melville. Bir buçuk yıllık balina seferinin ardından yolda Markiz adalarında gemiden atlıyor ve bir süre yerlerle yaşıyor. Polinezya Adaları’ndan yine bir gemiye binip uzak rotalara doğru yola çıkıyor. Bu böylece sürüp gidiyor. Kah ticari gemilerde kah donanmada kah balina avı gemilerinde beş yıl geçiriyor. 1844 yılına gelindiğinde deniz yolculuklarına bir son veriyor ve enteresan bir biçimde karada mazbut ve sakin bir hayata geçiyor henüz 25 yaşındayken. Ama en önemlisi yazmaya başlıyor. Altı yıl içinde peş peşe beş roman yazıyor. 1851 yılında bugün başyapıt olarak kabul edilen Mobidick’i diğer adıyla Beyaz Balina’yı yayınlıyor ama roman hiç de ilgi görmüyor. Herman Melville gerçekte yazarlığının doruğuna ulaştığı 30’lu yaşlarında tuhaf bir biçimde gözden düşüyor. Kitapların yeniden keşfedilmesi, sayısız dile çevrilmesi ve birer klasik mertebesine ulaşması ise ölümünden çok sonra 1920’lerde gerçekleşiyor.
Katip Bartleby’de Melville en iyi hayat en kolay hayattır inancına derinden bağlı bir Wall Street avukatının yapmamayı tercih eden Bartleby’yi katip olarak işe almasıyla bu inancının ve hayatının temellerinden sarsılmasını anlatıyor. Merville’nin bu hikayesi ile birlikte Bartleby dünya edebiyatının simge karakterlerinden biri oluyor. Hatta bu karakter üzerine bazı düşünürler felsefi incelemeler yapıyor.
İyi okumalar diliyoruz.