Yaşar Kemal’in Hayatı
İnce Memed, Ağrı Dağı Efsanesi, Yer Demir Gök Bakır, Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yılanı Öldürseler, Kuşlar da Gitti ve daha niceleri. Edebiyatımızın zirvesinde yer alan bütün bu eserlerin yazarı Yaşar Kemal’in geçtiğimiz günlerde 97’nci doğum günü idi. Büyük yazarı bir kez daha hatırlayalım istedik ve ona özel onu tanıtan bir yazı hazırladık. Yaşar Kemal 6 Ekim 1923’te geçmişte Adana’ya bugün ise Osmaniye’ye bağlı olan Hemite köyünde doğdu. Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli’dir. Ailesi Van Muradiye’den Çukurova’ya göçmüş. Babam anam Doğu Anadolu’dan 1915’te Rus ordusu Van’ı işgal edince oradan bir buçuk yılda Çukurova’ya gelerek bu köye yerleşmişler diye anlatıyor Yaşar Kemal. Ben doğduğumda babam çok yaşlı, belki elli yaşın üstündeydi. Anam da çok gençti. Aile bir bey ailesi idi. Ailenin mensup olduğu aşiretinin son beyi Uluhan Bey babamın amcası idi.
Çocukluğu
Yaşar Kemal’in çocukluğu birbirini takip eden talihsizlikler ile geçti. Henüz üç buçuk yaşındayken bayramda kurban kesen eniştesinin elindeki bıçağın kayarak gözüne saplanması sonucu sağ gözü kör oldu. Bir yıl sonra babası camide namaz kıldığı sırada Van’dan göç ederken ölümden kurtarıp büyüttüğü Yusuf adındaki oğlu tarafından öldürüldü. Dahası cinayet Yaşar Kemal’in gözleri önünde işlendi. Yazar şöyle anlatıyor o olayı ve sonrasını. Ben babamın camide namaz kılarken yanındaydım. Hançerlendiği akşamdan sonra sabaha kadar yüreğim yanıyor diye ağladım. Ardından da kekeme oldum ve 12 yaşıma kadar zor konuştum. Yalnız türkü söylerken kekemeliğim geçiyordu. Kitabı okurken de okur yazar olduktan sonra hiç kekelemedim. 12 yaşımdan sonra kekemeliğin geçti diyor.
Babasının öldürülmesinden sonra Yaşar Kemal’in ailesi yoksul düştü. Geçimlerini zorlukla temin eder oldular. Henüz ilkokula devam ederken çalışmaya başladı Yaşar Kemal. Sonraki yıllarda da hem okulu hem çalışmayı sürdürdüyse de düzenli bir eğitim göremedi.
İlk Şiirleri
Edebiyata şiirle başlayan Yaşar Kemal’in ilk şiiri 1939’da on altı yaşındayken Adana’da yayımlanan Görüşler adlı dergide çıktı. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı ve 1940-1941 yılları arasında Çukurova ve Toroslar’dan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı Ağıtlar 1943 yılında basıldı. 1940’larda Adana da yayınlanmakta olan Çığ Dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Abidin Dino, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi isimlerle tanıştı. Özellikle Abidin Dino’nun ağabeyi Arif Dino ile dostluğu onun düşünce ve yazarlık dünyasının gelişimini önemli ölçüde etkiledi. Yaşar Kemal, 1950’li ve 60’lı yıllarda Cumhuriyet Gazetesi’nde fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu dönemde Anadolu insanının ekonomik ve sosyal sorunlarını dile getirdiği dizi röportajları ile tanınmaya başladı.
1947’de yazmaya başlayıp yarım bıraktığı İnce Memed’i 1954’te bitirdi. Sonrasında üç devam cildi daha yazdığı ve otuz dokuz yılda tamamladığı bu abidevi eser, ağalık düzenine başkaldıran bir köy deli canlısının eşkıyalığa uzanan hikayesini anlatır. Roman, Hürriyet Pazar tarafından oluşturulan yüz kişilik jüri tarafından belirlenen Türk edebiyatının gelmiş geçmiş en iyi 100 romanı listesinde birinci sırada yer aldı.
Nobel Edebiyat Ödülü Adaylığı
Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilen ilk yazarımız olan Yaşar Kemal, pek çok yapıtında Anadolu’nun efsane ve masallarından yararlandı. Halkın mutluluğunun önüne kim geçiyorsa ben sanatımla ve bütün hayatımla onun karşısındayım diyen Yaşar Kemal, ben etle kemik nasıl birbirinden ayrılmazsa sanatımızın halktan ayrılmamasını isterim, bu çağda halktan kopmuş bir sanata inanmıyorum sözleriyle anlatıyordu edebiyata bakışını. 1950 yılında siyasi sebeplerle tutuklanan ve bir yıl hapis yatan Yaşar Kemal, 60’lı yıllar boyunca Türkiye İşçi Partisi içinde yer aldı. 1974 yılında kurulan Yazarlar Sendikası’nın ilk genel başkanlığını üstlendi. 1950’de Halide Edip Adıvar’ın öncülüğünde kurulan ve 12 Eylül askeri darbesinden sonra kapatılan Türk Pen Yazarlar Kulübü’nün 1989’da yeniden kurulmasının ardından bu kulübün başkanlığına da Yaşar Kemal getirildi. 1990’lı yıllar boyunca yazdığı muhtelif makaleler sebebiyle yargılanan Yaşar Kemal, 28 Şubat 2015 tarihinde organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede hayata veda etti.
Eserleri
Yaşar Kemal, Türkiye’de aldığı sayısız ödülün yanı sıra yurt dışında da 20’yi aşkın ödül kazandı. İkisi yurt dışında, beşi Türkiye’de olmak üzere yedi fahri doktorluk payesini layık görüldü. 20’den fazla romana çok sayıda deneme ve röportaj kitabı olan Yaşar Kemal’in eserlerinden bazılarını tekrar hatırlayalım. İnce Memed, Teneke, Orta Direk, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufçuk Yusuf, Yılanı Öldürseler, Al Gözüm Seyreyle Salih, Kalekapısı, Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana.
İyi okumalar diliyoruz.