Edebiyatımızın müstesna isimlerinden “Hüseyin Rahmi Gürpınar“ın “Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür” isimli eseri İş Bankası Kültür Yayınları’nın Türk Edebiyatı Klasikleri dizisinden geçtiğimiz haftalarda yayımlandı. Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür’ün özetine geçmeden önce Hüseyin Rahmi Gürpınar kimdir kısaca tanıtalım. Hüseyin Rahmi Gürpınar, 1864 yılında İstanbul’da doğmuş. Hünkar yaveri Mehmet Said Paşa’nın oğlu. Üç yaşında annesini kaybeden Hüseyin Rahmi, Girit’te görev yapan babasının yanına gönderilmiş. İlkokula burada başlamış ama babasının ikinci evliliğinin üzerine 6 yaşında tekrar İstanbul’a gönderilmiş ve anneannesinin yanında kalmış. 1878 yılında Mekteb-i Mülkiye’yi giren Hüseyin Rahmi, okulun ikinci sınıfında iken ciddi bir hastalık geçirince öğrenimini yarıda bırakmış. Kısa bir süre memurluk yapan Gürpınar, bir zaman sonra hayatını kalemiyle kazanmaya çalışmış. Yazarlık, gazetecilik, tercümanlık yapmış. TBMM’de 5’inci ve 6’ncı dönemlerde Kütahya ilinden milletvekili seçilen Hüseyin Rahmi, yaşamının son 30 yılını Heybeliada’daki babadan kalma köşkte geçirmiş. 8 Mart 1944 tarihinde hayatını kaybetmiş ve oraya defnedilmiş.
Hüseyin Rahmi Gürpınar bir İstanbul yazarıdır. Eserlerinde Anadolu neredeyse hiç yoktur. İstanbul halkının gündelik hayatına, dertlerine, geçimsizliklerine, batıl inançlarına odaklanır, bütün bunları mutlaka mizahla yoğurur. Çok iyi bir diyalog yazarıdır. Romanlarındaki tipler toplumsal konumlarına ziyadesiyle uygun ve yöresel şişeleriyle konuşur. Sade bir dille yazan Hüseyin Rahmi, sokağı edebiyata getiren sanatçı olarak da bilinir.
Başlıca eserleri: Şık, İffet, Mutallâka, Mürebbiye, Bir Muadele-i Sevda, Metres, Tesadüf, Şıpsevdi, Nimetşinas, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Gulyabani, Cadı, Sevda Peşinde, Hayattan Sayfalar, Hakka Sığındık, Toraman, Son Arzu, Tebessüm-i Elem, Cehennemlik, Efsuncu Baba, Meyhanede Hanımlar, Ben Deli miyim, Tutuşmuş Gönüller, Billur Kalp, Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu, Mezarından Kalkan Şehit, Kokotlar Mektebi, Şeytan İşi, Utanmaz Adam, Eşkıya İninde, Kesik Baş, Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür, Ölüm Bir Kurtuluş mudur, Dirilen İskelet, Dünyanın Mihveri Para mı Kadın mı, Deli Filozof, Kaderin Cilvesi, İnsanlar Maymun muydu, Can Pazarı, Ölüler Yaşıyor mu, Namuslu Kokotlar, Kadınlar Vaizi, Namusla Açlık Meselesi, Katil Bûse, İki Hödüğün Seyahati, Tünelden İlk Çıkış, Gönül Ticareti, Melek Sanmıştım Şeytanı, Eti Senin Kemiği Benim, Hazan Bülbülü, Kadın Erkekleşince, Tokuşan Kafalar, İki Damla Yaş, Gülbahar Hanım, Cadı Çarpıyor, Şekavet-i Edebiye Tartışmaları, Sanat ve Edebiyat.
Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür’ün Özeti:
Sözünü ettiğimiz Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür ilk olarak 1922 yılında İkdam Gazetesi’nde Gizli Sıtma ismiyle tefrika ediliyor. Kitap olarak yayımlanması ise 1943 yılında oluyor. Hüseyin Rahmi Gürpınar kitabın ismini değiştiriyor ve Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür yapıyor. Gizli Sıtma’ya göre daha güzel bir isim olduğu kesin.
Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür’ün konusuna gelirsek, Beyoğlu’nun eğlence alemlerinin tanınmış şahsiyeti Şadan Bey’in çapkınlıklarından usanan ailesi onu alelacele görücü usulüyle evlendirir. Yeni damat karısının Erenköy’deki köşküne iç güveysi olarak gider. Şadan Bey resmi bir dairenin yazı işlerinde sıradan bir memur iken, karısı Sabiha Hanım Fransızca bilen, batı edebiyatını yakından takip eden, gazete ve dergilere makaleler gönderen bir entelektüeldir. Aralarında aşılmaz bir uyumsuzluk vardır. Karısı karşısında sürekli bir mağlubiyet duygusu yaşayan Şadan Bey, onu başka kadınlarla aldatarak güya intikam almak peşindedir. Lakin işler Şadan’ın düşündüğü ve planladığı gibi gitmez.
Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür’ü günümüz Türkçesine uyarlayan Ömer Arslan yazdığı sunuşta özetle Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın kitapta kadın erkek ilişkileri, aile, ahlak, doğu batı değerler çatışması, alaturkalık, alafrangalık kutuplaşması gibi hususlar üzerinden toplumun ikilemlerini ve arayışlarını irdelediğine işaret ediyor.
İyi okumalar diliyoruz.