Sadece Antik Yunan’ın değil, bütün bir felsefe tarihinin en önemli filozofların başında gelen “Aristoteles“in sanat üzerine kaleme almış olduğu başyapıtı “Poetika” Can Yayınları’ndan yeni bir baskı yaptı. Alt başlığı Şiir Sanatı Üstüne olan eseri dilimize Samih Firat çevirmiş. Poetika ‘nın özetine geçmeden önce Aristoteles kimdir kısaca göz atalım.
Milattan önce 384 ile 323 yılları arasında yaşayan Yunanlı bilim adamı ve filozof Aristoteles, bir başka büyük filozof Platon’un öğrencisiydi. Aristoteles aynı zamanda Büyük İskender’in de öğretmeniydi. Aristoteles’in etkisi Rönesans, Reform ve Aydınlanma dönemine kadar uzanmıştır. Filozofun biyoloji, fizik, kimya, psikoloji, etik, mantık, metafizik, şiir, bilim felsefesi ve siyaset kuramı hakkında günümüze ulaşan yazılarının her biri kendi alanlarında kaynak metin olarak görülmekte ve kurucu metinler olarak değerlendirilmektedir. Aristoteles’in Retorik isimli eserini de daha önce burada tanıtmıştık sizlere.
Poetika’nın Özeti:
Poetika 2400 yıl önce yazılmış felsefe tarihinin ilk sanat eseri ve o zamandan beri binlerce filozof, şair ve sanatçıya ışık olmuş bir başyapıt. Poetika’da Aristoteles sanatın bir taklit etme işi olduğunu, sanatçının hayattaki her şeyi taklit ederek insanlara sunduğunu, taklit yeteneği ne kadar iyi ise sanatçının eserinin de o derecede değerli olduğunu belirtiyor. Poetika’nin her ne kadar alt başlığı Şiir Sanatı Üstüne ise de eser sadece şiir ile değil, edebiyatın tümüyle ilgili bilgiler veriyor, eserlerin meydana geliş sürecindeki ana kaideleri tanımlamaya çalışıyor.
Peotika’nın ilk kısmında tragedyanın nasıl ortaya çıktığı ile ilgili bilgiler verilmekte. Soylu insanların felaketlerinin anlatıldığı seyirlikler, soylu kişilerin yaşamlarından kesitler veya başlarına gelmiş olan felaketler anlatılmakta tragedyada. Aristoteles’e göre tragedyada sergilenen karakter ne çok iyi ne de çok kötü olmalıdır. Bu sayede izleyici ile karakter empati kurabilecektir. Çok iyi olan birisinin başına çok kötü şeylerin gelmesi adalete olan inancı sarsacak, aynı şekilde çok kötü birisinin başına çok kötü şeylerin gelmesi de izleyicide bir rahatlama sağlamayacaktır.
Poetika, üzerinden çok uzun bir süre geçmesine rağmen bir çok dönemde olduğu gibi günümüzde bile çürütülmeye çalışılmıştır. Bertolt Brecht’in bile Aristoteles’e Poetika üzerinden karşı çıkması onun bu başyapıtının ne kadar kabul gördüğünün bir işaretidir.
İyi okumalar diliyoruz.